اثبات وجود حجت حی در هر زمان

یکی از اعتقادات بسیار مهم در باب امامت، وجود حجت حی، در هر زمان است. این مهم، در بیانات پیامبرخدا(ص) و ائمه هدی آمده است. چنان چه حضرت امام صادق نقل می کند که : جناب جبرئیل بر حضرت رسول اکرم نازل شد و از جانب خدای متعال پیامی برای آن حضرت آورد. خداوند در آن پیام، پیامبر را مخاطب ساخته و فرموده بود:

ای محمد! من، زمین را هیچ گاه بدون وجود دانشمندی که راه اطاعت مرا بداند و به هدایت من آگاه باشد، نمی گذارم.

وجود این دانشمند، در فاصله رحلت یک پیامبر و بعثت پیامبر دیگر، موجب نجات مردم می شود.

.

یکی از اعتقادات بسیار مهم در باب امامت، وجود حجت حی، در هر زمان است. این مهم، در بیانات پیامبرخدا(ص) و ائمه هدی آمده است. چنان چه حضرت امام صادق نقل می کند که : جناب جبرئیل بر حضرت رسول اکرم نازل شد و از جانب خدای متعال پیامی برای آن حضرت آورد. خداوند در آن پیام، پیامبر را مخاطب ساخته و فرموده بود:

ای محمد! من، زمین را هیچ گاه بدون وجود دانشمندی که راه اطاعت مرا بداند و به هدایت من آگاه باشد، نمی گذارم.

وجود این دانشمند، در فاصله رحلت یک پیامبر و بعثت پیامبر دیگر، موجب نجات مردم می شود.

من، ابلیس را رها نمی کنم تا به گمراه کردن مردم بپردازد، بی آن که حجتی در زمین داشته باشم تا مردم را به سوی من دعوت کند. همان حجتی که ایشان را به راه راست هدایت کند و به امر دین آگاه باشد.

حکم و فرمان من چنان جاری گشته است که برای هر گروهی هدایتگری باشد، که به وسیله او نیک بختان را راهبر باشم و بر تیره بختان، حجت را تمام کنم.

در روایت دیگری آمده است که جناب ابوبصیر- که یکی از یاران اندیشمند و وارسته حضرت صادق است- از آن جناب درباره این آیه شریفه پرسید که خداوند خطاب به پیامبر می فرماید:

انما انت منذر و لکل قوم هاد.

ای پیامبر تو فقط بیم دهنده هستی و البته برای هر گروهی هدایت کننده ای هم هست.

امام (ع) فرمود:

پیداست که رسول الله منذر است و " هادی" حضرت علی (ع) است.

آن گاه امام صادق(ع) از ابوبصیر پرسید:

آیا امروز، از ما، کسی را به عنوان" هادی" می شناسی؟

ابوبصیر پاسخ داد:

آری فدایت شوم! در میان شما[ از حضرت علی(ع) به بعد] پیوسته یکی پس از دیگری، هدایتگری آمده است تا این مأموریت هدایت به حضرت شما رسیده است.

امام صادق(ع) که درستی عقیده ابوبصیر را شنید، فرمود:

خداوند ترا مشمول رحمت خویش فرماید. مطلب همان است که تو گفتی. اگر بنا بود آیه ای درباره کسی نازل شود و پس از مرگ آن شخص، آیه شریفه هم از میان برود و به نوعی بمیرد، دیگر از قرآن چیزی نمی ماند و کل قرآن از میان می رفت. اما قرآن جاودانه، زنده و پاینده است. هم درباره افراد حاضر جریان دارد و هم درباره گذشتگان جاری و ساری است.

با این استدلال استوار، امام صادق(ع) اثبات فرموده است که:

نه تنها حضرت علی(ع) در روزگار خود هادی بوده است، بلکه در هر زمان و دورانی نیز، یکی از ائمه، هادی امت هستند لذا معنای آیه قرآن همچنان باقی و برقرار است.

ابویعفور- که یکی از اصحاب امام صادق(ع) است- نقل می کند که آن حضرت فرمود:

کان علی بن ابی طالب عالم هذه الامة، و العلم یتوارث و لیس یمضی منا احد حتی یری من ولده من یعلم علمه و لا تبقی الارض یوما بغیر امام منا تفزع الیه الامة.

علی بن ابی طالب(ع) عالم این امت بود و علم همچنان به ارث[ به امام دیگر] می رسد؛ هیج یک از ما[ائمه] نیست که از دنیا برود، جز آنکه علمی را که از امام پیشین به ارث برده است، در فرزند خویش[امام بعدی] ملاحظه کند، که او دارای همان علم می باشد. و البته زمین، یک روز هم بدون امامی از ما، خالی نمی ماند، امامی که امت اسلام در گرفتاریهای فکری و روحی به او مراجعه کنند.

این موضوع از منظر شیعه چنان مهم و روشن و اثبات شده بود که وقتی عده ای از شیعیان، درباره امامت حضرت امام حسن عسکری(ع) دچار شک وتردید می شوند، با استدلال امام(ع) به همین موضوع، تردید آنان برطرف می شود. امام(ع) در نامه ای به یکی از اصحاب می نویسد:

این گروه، درباره پدران من، به اندازه ای که در امامت من شک کردند، دچار تردید نشدند.

اگر اعتقاد شما آن است که امر امامت تا زمان معینی است، برای این شک و شبهه، جائی هست. اما اگر تا زمانی که امور دین خدا برقرار است، امر امامت نیز پیوسته و پایدار است، دیگر برای این تردید، جائی نیست.

هنگامی که آن گروه از شیعیان، که به دام این تردید افتاده بودند، نامه حضرت را خواندند، زن و مرد و پیر و جوان آنها، که بهره ای از فهم و دانش داشتند، به امامت امام حسن عسکری، اقرار و اعتراف کردند و وقتی احمدبن اسحاق این گزارش را به امام داد، حضرت فرمود:

اما علمتم ان الارض لا تخلوا من حجة؟

و انا ذالک الحجة

مگر نمی دانستید که زمین از حجت خالی نمی ماند؟ من همان حجت هستم.

در راستای همان امر مهم هدایت امت، امام و حجت حی، عامل رفع اختلاف در میان مردم است. در گزارشی که هشام بن حکم درباره مناظره اش با یکی ازمخالفان، به امام صادق عرض می کند، هشام می گوید به آن مرد مخالف گفتم:

خداوند اعضاء و جوارح ترا، بی راهبر رها نکرده است و برای بدن تو یک مرکز فرماندهی قرار داده است تا آنچه را که درست است از آنچه که در آن شک و تردید داری، به تو بنمایاند. اما چنان می پنداری که همان خداوند حکیم، این مردم را، در حیرت و شک و سرگشتگی و اختلاف رها می کند و امام و پیشوائی برای ایشان قرار نمی دهد تا در هنگامه حیرت و تردید، به او مراجعه کنند؟

نقش دیگر حجت خدا در روی زمین همان است که امام باقر(ع) فرموده است:

ان الارض لا تبقی الا و منا فیها من یعرف الحق.

فاذا زادالناس، قال: قد زادوا، و اذا نقصوا منه، قال: قد نقصوا و لولا ان ذالک کذالک لم یعرف الحق من الباطل.

زمین باقی و برقرار نمی ماند جز آن که کسی از ما اهل بیت در آن باشد که حق را می شناسد.

هنگامی که مردم چیزی به دین افزودند، آن امام آگاهی می دهد که به دین افزوده اند، اگر چیزی از آن بکاهند، می فرماید: از دین خدا کاستند. اگر این چنین نمی بود، حق از باطل شناخته نمی شد.

ضرورت وجود حجت خدا در روی زمین تا آنجاست که در هیچ شرایطی، زمین بدون حجت نمی ماند. ممکن است این حجت، ظاهر و آشکار باشد و ممکن است بنا به مصالحی، مستور و پنهان بماند. حضرت امام صادق به واسطه پدران بزرگوارش از حضرت زین العابدین(ع) نقل می کند که فرمود:

و لم تخل الارض منذ خلق الله آدم، من حجة الله فیها ظاهر مشهور، او غائب مستور

 ولا تخلوا الی ان تقوم الساعة، من حجة الله فیها و لولا ذالک لم یعبدالله.

از آن هنگام که خداوند آدم را آفرید، زمین از حجت خدا خالی نبوده است. خواه آن حجت آشکار و شناخته شده باشد یا پنهان و پوشیده.

و زمین-  تا زمانی که ساعت قیامت برپا شود- از حجت خدا خالی نخواهد ماند و اگر جز این بود، خداوند عبادت نمی شد.

این مطلب مهم را حضرت امیرالمؤمنین (ع) با تفصیل بیشتری بیان فرموده است:

آن حضرت در یک گفتگوی بسیار شیرین و شنیدنی، با کمیل بن زیاد، به او می فرماید که چون بسیاری از مردم شایستگی آنرا ندارند که حاملان دانش دین باشند، با مرگ عالمان راستین دین یعنی امامان معصوم، مرگ دانش نیز فرا می رسد. اما امام(ع) در پایان، نکته مهمی را یادآوری می کند که معلوم می گردد در بدترین شرایط، حجت خدا به عنوان حافظ دین وجود دارد. آن سخن دلگرم کننده این است:

اللهم بلی! لا تخلو الارض من قائم لله بحجة.

بارالها آری![ بی تردید] زمین از کسی که با حجت و برهان، برای خدا به پاخیزد، خالی نمی ماند.

اِمّا ظاهراً مشهوراً و اِمّا خائفاً مغموراً.

یا آن حجت ظاهر و مشهور است و یا ترسان و پنهان.

لئلا تبطل حجج الله و بیناته.

ضرورت وجود حجت از آن روست که مبادا حجتها و بینات خداوندی باطل گردد.

و کم ذا و این؟

اولئک- والله- الاقلون عددا و الاعظمون عندالله قدراً.

آنان چند نفرند و کجایند؟ به خدا سوگند تعداد آنان کم است و اما ارزش آنها نزد خداوند بسیار عظیم است.

یحفظ الله بهم حججه و بیناته

حتی یودعوها نظراءهم و یزرعوها فی قلوب اشباههم.

خداوند به وسیله آنان حجتهای[ دین] و بینات[ آئین] خود را حفظ می کند تا آن که آن را نزد همگنان خویش به امانت گذارند و بذر دانش را در دل همانندان خود بپاشند.

البته جالب آن است که این حجتهای الهی اگر هم پوشیده و پنهان باشند، مردم از آنان بهره لازم را می برند. چنان چه وقتی این سؤال از امام صادق می شود که : مردم از حجت غایب پوشیده، چگونه بهره مند می شوند؟ امام پاسخ می دهد:

کما ینتفعون بالشمس اذا سترها السحاب.

همان گونه که از خورشید بهره مند می شوند، آنگاه که ابر آن را می پوشاند.

ای حجت حی!

در این دوران، تنها تویی که رابط میان آسمان و زمین هستی.

در جستجوی توست که زمزمه می کنیم:

این باب الله الذی منه یؤتی

این وجه الله الذی الیه یتوجه الأولیاء

این السبب المتصل بین الارض و السماء

این صاحب یوم الفتح و ناشر رایة الهدی

این مؤلف شمل الصلاح و الرضا.

کجاست آن" باب الله" که مردم از آن در، در اطاعت خدا در آیند؟

کجاست آن" وجه الله" که اولیای خدا به وسیله آن، به خدا روی آورند؟

کجاست آن عزیزی که سبب پیوند میان آسمان و زمین است؟

کجاست آن صاحب روز پیروزی، همان که پرچم هدایت را برمی افرازد؟

کجاست آن بزرگی که پراکندگی مردم را به خاطر صلاح آنان و رضایت خداوند، به اتحاد و یکپارچگی تبدیل می فرماید؟

ای حجت خدا!

در سلام و درود به توست که عرض می کنیم:

السلام علیک یا داعی الله و ربانی آیاته

السلام علیک یا باب الله و دیان دینه

السلام علیک یا خلیفة الله و ناصر حقه

السلام علیک یا حجة الله و دلیل ارادته

سلام و درود بر تو، ای دعوت کننده بسوی خدا و ای دانا به آیات الهی!

سلام و درود بر تو، ای " باب الله" و ای نگاهبان و حافظ دین خدا!

سلام و درود بر تو، ای خلیفه خدا در زمین و ای یاور و یاری دهنده حق خدا!

سلام و درود بر تو، ای " حجة الله" و ای راهنمای خواست و اراده خداوند!

اینک پروردگارا ! ای خدای مهربان! ای که به واسطه حجت خویش عذابها را از ما برطرف می فرمائی و نعمت بر ما نازل می کنی و دعاها و درخواستهای ما را به خاطر او اجابت می فرمائی!