امن يجيب المضطر اذا دعاه و يکشف السوء و يجعلکم خلفاء الارض. ءاله مع الله قليلا ما تذکرون.
يا کسي که دعاي مضطر را اجابت ميکند و گرفتاري را برطرف ميسازد و شما را خلفاي زمين قرار ميدهد. آيا معبودي با خداست کمتر متذکر ميشويد.
در قسمتي از سورهي نمل بعد از ذکر بخشهاي تکان دهندهاي از زندگي پنج پيامبر بزرگ. سوال کوتاه و پرمعنايي را مطرح کرد. که آيا خداوند با اين همه قدرت و توانايي بهتر است يا بتهاي بي ارزشي که آنها را ساختهاند؟
در آيهي مورد بحث و چند آيهي قبل از آن و چند آيهي بعد از آن. به شرح اين مسئله پرداخته و در ضمن پنج آيه که با پنج سوال حساب شده شروع ميشود. مشرکان را تحت بازپرسي و محاکمه قرار ميدهد و روشنترين دلايل توحيد را در پنج آيه ضمن اشاره به دوازده نمونه
سوره نمل، آيه 62
امن يجيب المضطر اذا دعاه و يکشف السوء و يجعلکم خلفاء الارض. ءاله مع الله قليلا ما تذکرون.
يا کسي که دعاي مضطر را اجابت ميکند و گرفتاري را برطرف ميسازد و شما را خلفاي زمين قرار ميدهد. آيا معبودي با خداست کمتر متذکر ميشويد.
در قسمتي از سورهي نمل بعد از ذکر بخشهاي تکان دهندهاي از زندگي پنج پيامبر بزرگ. سوال کوتاه و پرمعنايي را مطرح کرد. که آيا خداوند با اين همه قدرت و توانايي بهتر است يا بتهاي بي ارزشي که آنها را ساختهاند؟
در آيهي مورد بحث و چند آيهي قبل از آن و چند آيهي بعد از آن. به شرح اين مسئله پرداخته و در ضمن پنج آيه که با پنج سوال حساب شده شروع ميشود. مشرکان را تحت بازپرسي و محاکمه قرار ميدهد و روشنترين دلايل توحيد را در پنج آيه ضمن اشاره به دوازده نمونه از مواهب بزرگ خداوند بيان ميکند.
نخست به خلقت آسمانها و زمين و نزول باران و برکات ناشي از آن پرداخته و چنين ميگويد: آيا بتهايي که معبود شما هستند بهترند. يا کسي که آسمانها و زمين را آفريده و براي شما از آسمان آبي فرستاد که با آن باغهايي زيبا و سرورانگيز را روياند؟
و در دومين سوال به بحث از موهبت آرامش و ثبات زمين و قرارگاه انسان در اين جهان پرداخته ميگويد:
آيا معبودهاي ساختگي آنها بهتر است يا کسي که زمين را مستقر و
آرام قرار داد. و در ميان آن نهرهاي آب جاري روان ساخت و براي زمين کوههاي ثابت و پابرجا ايجاد کرد تا هم چون زرهي قشر زمين را از لرزش نگاه دارند؟
و در سومين سوال از اين سوالات پنج گانه که مجموعهاي از يک بازپرسي و محاکمه معنوي را تشکيل ميدهد. سخن از حل مشکلات و شکستن بن بستها و اجابت دعاهاست. و لذا ميگويد: آيا معبودهاي بيارزش شما بهترند. يا کسي که دعاي مضطر و درمانده را به اجابت ميرساند. و گرفتاري و بلا را برطرف ميکند.
آري در آن هنگام که تمام درهاي عالم اسباب به روي انسان بسته ميشود کارد به استخوانش ميرسد. و از هر نظر درمانده و مضطر ميگردد. تنها کسي که ميتواند قفل مشکلات را بگشايد. و بن بستها را برطرف سازد و نور اميد در دلها ايجاد نمايد و درهاي رحمت به روي انسانها درمانده بگشايد. تنها ذات پاک خداوند متعال است.
و از آنجا که اين واقعيت به عنوان يک احساس فطري در درون جان همه انسانهاست بت پرستان نيز به هنگامي که در ميان امواج خروشان دريا گرفتار ميشوند. تمام معبودهاي خود را فراموش کرده. دست به دامن لطف (الله) ميزنند.
همانگونه که قرآن ميگويد:
(فاذا رکبوا في الفلک دعوا الله مخلصين له الدين).
هنگامي که سوار کشتي ميشوند. خدا را ميخوانند، در حالي که پرستش را مخصوص او ميدانند. [1] .
آنگاه خداوند در همين آيهي مورد بحث ميفرمايد: نه تنها مشکلات و ناراحتيها را برطرف ميسازد، بلکه شما را خلفاي زمين قرار ميدهد. آيا با اين همه، معبودي با خداست؟
ولي شما کمتر متذکر ميشويد و از اين دلائل روشن پند و اندرز نميگيريد.
واژهها
مضطر: کسي است که هنگام گرفتاري از تمامي ابزار و اسباب معمولي به کلي چشم برگيرد و تمام قلب و روحش را در اختيار خدا قرار دهد. و همه چيز را از آن او بداند و حل هر مشکلي را به دست او بداند.
خلفاء الارض: ممکن است منظور از خلفاء الارض ساکنان زمين و صاحبان آن باشد. چرا که خدا با آنهمه نعمت و اسباب رفاه و آسايش و آرامش که در زمين قرار داده. انسان را حکمران اين کرهي خاکي ساخته و او را براي سلطه بر آن آماده کرده است.
مخصوصا هنگامي که انسان در اضطرار فرو ميرود و به درگاه خدا رو ميآورد و او به لطفش بلاها و موانع را برطرف ميسازد. پايههاي اين خلافت مستحکمتر ميشود.
و ممکن است منظور از (خلفاءالارض) اشاره به اين باشد که خداوند ناموس حيات را چنين قرار داده که دائما اقوامي ميآيند و جانشين اقوام ديگري شوند. که اگر اين تناوب نبود، تکاملي صورت نميگرفت.
جالب توجه اينکه در بعضي از روايات. آيه مورد بحث، به قيام حضرت مهدي عليهالسلام تفسير شده است.
امام باقر عليهالسلام در روايتي چنين ميفرمايند:
بخدا سوگند گويا من مهدي عليهالسلام را ميبينم که پشت بر حجرالاسود نموده و خدا را به حق خود ميخواند.
سپس فرمود:
به خدا سوگند: مضطر در کتاب خدا در آيهي (امن يجيب المضطر اذا دعاه و يکشف السوء) اوست. [2] .
عن ابي عبدالله عليهالسلام:
قال: ان القائم عليهالسلام اذا خرج دخل المسجد الحرام.
فيستقبل القبلة و يجعل ظهره الي المقام.
ثم يصلي رکعتين. ثم يقوم فيقول:
يا ايها الناس: انا اولي الناس بآدم عليهالسلام يا ايها الناس انا اولي الناس بابراهيم عليهالسلام.
يا ايها الناس انا اولي الناس باسماعيل عليهالسلام.
يا ايها الناس انا اولي الناس بمحمد صلي الله عليه و آله و سلم.
ثم يرفع يديه الي السماء و يدعو و يتضرع حتي يقع علي وجهه و هو قول الله عزوجل.
امن يجيب المضطر اذا دعاه و يکشف السوء. و يجعلکم خلفآء الارض ءاله مع الله قليلا ما تذکرون.
امام صادق عليهالسلام ميفرمايد:
هر گاه حضرت قائم عليهالسلام خروج کند به مسجد الحرام داخل ميگردد.
پس روي به قبله و کعبه نموده و پشت به مقام ميکند.
سپس دو رکعت نماز ميگذارد. آنگاه به پا ميخيزد و ميگويد.
اي مردم، من نزديکترين مردم به آدم عليهالسلام هستم.
اي مردم، من نزديکترين مردم به ابراهيم عليهالسلام هستم.
اي مردم، من نزديکترين مردم به اسماعيل هستم.
اي مردم، من نزديکترين مردم به محمد صلي الله عليه و آله و سلم هستم.
آنگاه دستهايشان را به سوي آسمان بر ميدارد و دعا و تضرع ميکند. تا اينکه بر روي خود ميافتد و اين است معناي فرمودهي خداي عزوجل.
آيا چه کسي جز خداوند است که دعاي بيچارهي مضطر را به اجابت ميرساند و رنج و غم را برطرف سازد. و شما را جانشينان زمين قرار ميدهد. آيا خدايي جز خداي يکتا هست. (هرگز) ولي اندکي از شما متذکر اين حقيقت شوند. [3] .
عن ابي جعفر عليهالسلام في قول الله عزوجل.
امن يجيب المضطر اذا دعاه.
قال هذه الآية نزلت في القائم من آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم.
اذا خرج. تعمم و صلي عند المقام. و تضرع الي ربه. فلا ترد له راية.
امام باقر در توضيح آيه مورد بحث ميفرمايد:
اين آيه دربارهي قائم از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده.
هر گاه خروج کند معمم ميشود و در کنار مقام نماز گذارد و به درگاه
پروردگارش تضرع نمايد. پس هيچ پرچمي از او رد نشود. [4] .
عن ابي عبدالله عليهالسلام قال: نزلت في القائم من آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم هو و الله المضطر اذا صلي في المقام رکعتين و دعاالله. فاجابه و يکشف السوء.و يجعله خليفة في الارض.
امام صادق عليهالسلام ميفرمايد:
اين آيه دربارهي قائم از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شد.
بخدا قسم مضطر واقعي اوست. هنگامي که در مقام ابراهيم دو رکعت نماز گذارد. و خداوند را بخواند. پس او را اجابت نمايد و ناراحتي را برطرف سازد و او را خليفه در زمين قرار دهد. [5] .
و در فرازي از دعاي شريف ندبه چنين ميخوانيم:
«اين المضطر الذي يجاب اذا دعا».
کجاست آن مضطري که هرگاه دعا کند. دعايش مستجاب گردد.
و مسلم است کسي که داراي مقام و مرتبه باشد. به طور قطع، وظايف و مأموريتي به عهدهي او گذاشته ميشود و او زماني ميتواند مأموريت محوله را انجام دهد که مانع و رادعي در ميان نباشد. که اگر ديگران مقام او را غصب نموده باشند و او را از انجام وظائف مربوطهاش بازدارند. و قدرت بر اخذ حق خود و انجام مأموريت را نداشته باشد و از بسياري دشمن و جهات ديگر نتواند خود را و مأموريت خود را معرفي نمايد. البته چنين کسي مضطر
خواهد بود. [6] .
حال کدام اضطرار سختتر و مهمتر از اين است که کسي حجت خدا و مبلغ قرآن و احکام الهي باشد و ببيند حکام جور و ستم و مردم منافق هواپرست چگونه احکام خدا را تغيير ميدهند و سنن و آداب رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم را از ميان برميدارند. و دين اسلام را مسخ ميکنند و طرفداران حق را مورد اذيت و آزار قرار داده و شکنجه و اعدام مينمايند. [7] .
و ما در انتظار روزي به سر ميبريم که آن خورشيد تابان و آن قبله خوبان و کعبهي دلها و آن مضطر واقعي ظهور نمايد و خداوند بوسيلهي او احکام و حدود تعطيل شده و کنار مانده را بر پا سازد.
و نشانههاي دين خدا را زنده سازد و پريشاني خلق را اصلاح و دلها را خشنود گرداند.
و انتقام خون به ناحق ريخته پيامبران الهي و اولياء حق بويژه جد بزرگوارش حضرت سيد الشهداء و حسين ابن علي عليهالسلام را از دشمنان آنان بگيرد. آمين رب العالمين.
السلام عليک يا معز المومنين المستضعفين.
السلام عليک يا مذل الکافرين المتکبرين.
السلام عليک يا صاحب الزمان.
السلام عليک يا مولاي.
سلام مخلص لک في الولاية.
اشهد انک الامام المهدي قولا و فعلا.
و انت الذي تملاء الارض قسطا و عدلا. بعد ما ملئت ظلما و جورا.
فعجل الله فرجک و سهل مخرجک و قرب زمانک و کثر انصارک و اعوانک.
وانجز لک ما وعدک.
فهو اصدق القائلين.
ونريد ان نمن علي الذين استضعفوا في الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثين. [8] .
12/ 9/ 80
17 رمضان المبارک 1422
(محمد جواد مولوي نيا)